Kemoterapinin kelime anlamı ilaç tedavisidir (sitotoksik). Kemoterapi, kan dolaşımına verildiğinde bölünmeye devam eden hücrelere zarar verir. Her hücrenin merkezinde, hücrelerin kontrol merkezi diyebileceğimiz çekirdek adın verilen alan, genlerden oluşan kromozomları içerir. Hücreler bölünerek çoğalırken genetik olarak kopyalanır.
Kemoterapi Çeşitleri
Yaygın olarak kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi medikal onkoloji bölümü doktorları tarafından uygulanmakta olup, kemoterapi sürecinde hastaya verilecek ilaç veya ilaç kombinasyonları hastanın mevcut durumuna göre belirlenir.
Bu da demek oluyor ki ilaçların belirlenmesinde tümörün tipi, yeri, yayılımı, hastanın genel sağlık durumu ve yaşı dikkate alınır. Aynı şekilde kemoterapinin uygulama sıklığı da benzer parametreler göz önüne alınarak belirlenir. Kemoterapi türleri amaçlarına göre farklılaşmaktadır:
- Neoadjuvan Kemoterapi
Bu kemoterapi türü, tümörü küçülterek hastanın operasyona hazır hale getirilmesini amaçlar. Kanserli dokunun sağlıklı dokudan ayrılmasını sağlayan neoadjuvan kemoterapi, mini kanser tedavisi olarak da bilinir. Bölgesel olarak oluşan fakat ileri kanser türleri olan meme, kolon, rektum gibi kanserlerin tedavisinde daha çok 1 ile 4 arası kür olarak uygulanmaktadır.
- Adjuvan Kemoterapi
Tümörün cerrahi olarak temizlenmesinin ardından geriye kalan kanserli hücrelerin vücuttan atılmasını sağlayan bir kemoterapi türü olan adjuvan kemoterapi, kanserin tekrarlama olasılığını azaltmayı amaçlayan koruyucu bir tedavi olarak da bilinir.
- Palyatif Kemoterapi
Bu kemoterapi türü, kanser hastalarının şikayetlerini azaltmak ve yaşam kalitelerini artırmak amacıyla kullanıldığı için destekleyici tedavi yöntemi olarak da bilinir. Şiddetli veya hızlı ilerleyen kanser vakalarında hastanın ağrı, bulantı, kusma, ishal ve ödem gibi şikayetlerini azaltmak ve aynı zamanda psikolojik ihtiyaçlarını gidermek için uygulanır.
Diğer bir deyişle palyatif kemoterapi, hastanın şikayetlerini azaltarak günlük aktivitelerine devam etmesini sağlayan bir tedavi türüdür.
- Modifiye Kemoterapi
Modifiye kemoterapi ya da diğer adıyla intraarteryel kemoterapi, kemoterapi ilacının tümörü besleyen arterler yoluyla tümöre doğrudan verilmesidir. Normal kemoterapi yönteminde verilen ilaç branül veya damar yoluyla verildiği için önce akciğerlere ve kalbe gider. Sonrasında şiddeti giderek azalır ve tüm vücuda eşit olarak dağılır. Bu kemoterapi türü, vücuttaki birçok organa yayılmış ileri evre kanserleri tedavi etmenin tek yoludur. Ancak bazen tümör, vücudumuzda tek bir bölgede veya organda olabilir. Bu tür vakalarda tümörü besleyen damarlardan intraarteriyel kemoterapi uygulanırsa, ilacın tamamı direkt olarak tümör içine uygulanmış olur. Böylece tümöre çok daha yüksek dozajlı kemoterapi ilacı uygulanmış olur. Bu sayede kemoterapi ilacı vücutta daha az dağılır ve sebep olduğu yan etkiler azalır.
Tümör tedavisinin daha etkili hale gelmesi adına bu yöntem, ilk olarak 1960'lı yıllarda baş ve boyun tümörlerine uygulanmıştır. Daha sonrasında intraarteriyel kemoterapi, günümüze kadar birçok organ ve bölgede yaygın olarak kullanılmıştır. Damar intraarteriyel kemoterapinin en etkili olduğu tümörlerden biri, retinoblastom adı verilen çocukluk çağı göz kanseridir. Eskiden bu hastalar için tek tedavi yöntemi gözlerinin alınmasıydı. Günümüzde ise hastaların %95'inden fazlasında göz atardamarından (oftalmik arter) kemoterapi verilerek hastalık tedavi edilebilmektedir.
